- Ustawa i inne regulacje (rozporządzenie w sprawie studiów)
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001668/U/D20181668Lj.pdfhttps://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000661/O/D20210661.pdf
Narzędzia bolońskie: ESG, ECTS, DS, EQF/PRK, EQAR/DEQAR
ESG – European Standards and Guidelines for Quality Assurance in Higher Education
– stanowią powszechnie rozpoznawany i uznawany zestaw odniesień, do których powinny odwoływać się systemy zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia w uczelniach europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego (więcej).
ECTS to zorientowany na studenta system przenoszenia i akumulowania osiągnięć, oparty na zasadzie przejrzystości procesów uczenia się, nauczania i oceniania. Jego celem jest ułatwienie planowania, realizacji i oceny programów studiów oraz mobilności studentów poprzez uznawanie osiągnięć w uczeniu się, nadawanych kwalifikacji oraz okresów uczenia się.
Punkty zaliczeniowe ECTS obrazują ilość uczenia się mierzoną nakładem pracy studenta, potrzebną do osiągnięcia założonych efektów kształcenia. 60 punktów zaliczeniowych ECTS odpowiada efektom uczenia się i powiązanemu z nimi nakładowi pracy w pełnym roku akademickim lub w równoważnym okresie, zwykle obejmującym kilka modułów/przedmiotów, do których przypisuje się punkty (na podstawie efektów uczenia się i nakładu pracy). Punkty zaliczeniowe ECTS na ogół wyraża się w liczbach całkowitych. Efekty uczenia się (kształcenia) określają to, co dana osoba wie, rozumie i potrafi wykonać po zakończeniu procesu uczenia się. Osiągnięte efekty uczenia się należy oceniać za pomocą procedur opartych na konkretnie określonych i przejrzystych kryteriach. Efekty uczenia się przypisuje się poszczególnym komponentom edukacyjnym (modułom, przedmiotom) i programom jako całości. Wykorzystuje się je także w europejskich i krajowych ramach kwalifikacji w celu opisania poziomu nadawanych kwalifikacji. Nakład pracy oznacza szacowany czas, jakiego studenci potrzebują przeciętnie do ukończenia wszystkich zajęć edukacyjnych (wykładów, seminariów, projektów, laboratoriów, praktyk) i do pracy samodzielnej w celu osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się w warunkach kształcenia formalnego na studiach stacjonarnych. Przypisanie 60 punktów zaliczeniowych nakładowi pracy związanemu z pełnym wymiarem godzin w trakcie jednego roku akademickiego jest często przyjmowane jako zasada w regulacjach krajowych. W większości przypadków nakład pracy studenta waha się od 1500 do 1800 godzin w roku akademickim, co oznacza, że jeden punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy. Jest to typowy (przeciętny) nakład pracy, natomiast rzeczywisty czas potrzebny do osiągnięcia efektów uczenia się może być różny w przypadku poszczególnych studentów.
Przypisywanie punktów zaliczeniowych ECTS to proces polegający na przyporządkowywaniu liczby punktów ECTS kwalifikacjom, programom studiów lub pojedynczym komponentom edukacyjnym (modułom, przedmiotom). Punkty zaliczeniowe ECTS są przypisywane pełnym kwalifikacjom lub programom kształcenia zgodnie z przepisami krajowymi lub praktyką krajową oraz w odniesieniu do krajowych lub europejskich ram kwalifikacji. Punkty przypisuje się komponentom edukacyjnym, takim jak przedmioty, prace dyplomowe, nauka w miejscu pracy i praktyki, przy czym za podstawę uznaje się przypisanie 60 punktów ECTS do pełnego roku akademickiego. Liczba przypisanych punktów ECTS jest uzależniona od nakładu pracy niezbędnego do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla każdego komponentu edukacyjnego lub odpowiednio całego programu studiów. Przyznawanie punktów zaliczeniowych ECTS oznacza formalne przyznanie studentom punktów ECTS przypisanych do poszczególnych kwalifikacji (dyplomów) lub komponentów edukacyjnych (modułów, przedmiotów). Organy krajowe powinny wskazać, które instytucje mają prawo do przyznawania punktów zaliczeniowych ECTS. Punkty są przyznawane poszczególnym studentom po zakończeniu przez nich wymaganego procesu uczenia się i sprawdzeniu, czy osiągnęli założone efekty uczenia się, co jest potwierdzane odpowiednią oceną. Jeżeli studenci (lub inne osoby uczące się) osiągnęli efekty uczenia się w ramach innych formalnych lub nieformalnych warunków uczenia się lub innych ram czasowych to punkty zaliczeniowe ECTS mogą im zostać przyznane po przeprowadzeniu walidacji efektów uczenia się.
Akumulacja osiągnięć to proces gromadzenia osiągnięć wraz z przypisanymi im punktami zaliczeniowymi ECTS. Akumulowanie osiągnięć następuje w wyniku pozytywnej weryfikacji osiągnięcia przez studenta efektów kształcenia przypisanych poszczególnym komponentom edukacyjnym, niezależnie od warunków i czasu uczenia się. Student może gromadzić punkty zaliczeniowe ECTS w celu:
– uzyskania kwalifikacji zgodnie z wymaganiami instytucji nadającej daną kwalifikację;
– dokumentowania osiągnięć osobistych na potrzeby uczenia się przez całe życie.
Przenoszenie osiągnięć polega na przyznawaniu studentowi (osobie uczącej się) punktów zaliczeniowych ECTS w celu umożliwienia mu gromadzenia osiągnięć i uzyskania kwalifikacji. Punkty zaliczeniowe ECTS przyznane studentom w jednym programie studiów w danej instytucji można przenosić i gromadzić w celu nadania im innej kwalifikacji w tej samej lub innej instytucji. Przenoszenie osiągnięć ma kluczowe znaczenie dla mobilności studentów.
Uczelnie i wydziały mogą zawierać porozumienia zapewniające automatyczne przenoszenie osiągnięć (bez potrzeby sprawdzania osiągnięcia efektów kształcenia).
Dokumentacja ECTS: używanie punktów zaliczeniowych ECTS i przenoszenie osiągnięć ułatwiają odpowiednie dokumenty, takie jak katalog przedmiotów, porozumienie o programie studiów/praktyki, wykaz osiągnięć (zaliczeń) i zaświadczenie o odbytej praktyce. Dokumenty te poprawiają jakość stosowania systemu ECTS oraz zwiększają przejrzystość innych dokumentów, np. suplementu do dyplomu.
Przewodnik dla użytkowników systemu ECTS
DS – diploma suplement/suplement do dyplomu
Suplement do dyplomu jest jednym z głównych instrumentów Konwencji Rady Europy i UNESCO o uznaniu kwalifikacji związanych z uzyskaniem wykształcenia wyższego w regionie europejskim, sporządzonym w Lizbonie 11 kwietnia 1997 roku i przyjętej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, zwanej w skrócie „konwencją lizbońską o uznaniu”. Konwencja przewiduje, że posiadacze kwalifikacji nadawanych w krajach, które ją ratyfikowały, nie mogą być dyskryminowani, zaś dostęp do dalszych studiów na poziomie wyższym oraz prawo do używania tytułów i stopni akademickich powinny być im zagwarantowane na takich samych zasadach, jakie obowiązują obywateli państwa, w którym ubiegają się o uznanie kwalifikacji. Odpowiedzialność wykazania, że nadana kwalifikacja nie spełnia odpowiednich kryteriów spoczywa na instytucji szkolnictwa wyższego oceniającej tę kwalifikację w celu dopuszczenia jej posiadacza do studiów. W Konwencji zawarto wyraźne postanowienie, że każdy sygnatariusz, który ją ratyfikował, powinien uznawać kwalifikacje wydane w innym kraju Konwencji, chyba że jest w stanie wykazać, iż występują istotne różnice (ang. substantial differences) pomiędzy nadawanymi w danym kraju kwalifikacjami, a kwalifikacjami, które mają być uznane. Istotne różnice mogą być ewentualnie wykazane dzięki informacjom zawartym w suplemencie do dyplomu, który jest przedmiotem uznania.
Suplement do dyplomu – Przewodnik dla pracowników uczelni wyższych
EQF – European Qualifications Framework (ERK)
– jest wspólnym europejskim narzędziem odniesienia służącym do zapewnienia większej czytelności i zrozumiałości kwalifikacji nadawanych w różnych systemach i państwach. Dotyczy ona wszystkich kwalifikacji na wszystkich poziomach i we wszystkich podsystemach kształcenia i szkoleń. Zapewnia informację na temat kwalifikacji nadawanych w 38 państwach, które dotychczas wdrożyły ERK. Rdzeniem ERK jest osiem poziomów odniesienia eight reference levels, zdefiniowanych w kategoriach efektów uczenia się learning outcomes, tj. wiedzy, umiejętności i kompetencji: autonomii i odpowiedzialności. Efekty uczenia się określają, co dana osoba wie, rozumie i jest w stanie zrobić po zakończeniu procesu uczenia się. W poszczególnych krajach opracowane są krajowe ramy kwalifikacji national qualifications frameworks (NQFs), które konsumują założenia ERK (EQF).
PRK – Polska Rama Kwalifikacji (PRK)
– to układ odniesienia dla kwalifikacji nadawanych w Polsce. W PRK jest 8 poziomów. Każdy jest opisywany za pomocą ogólnych charakterystyk zakresu i stopnia skomplikowania wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, wymaganych od osób posiadających kwalifikacje danego poziomu. W PRK uwzględniono charakterystyki typowe dla kwalifikacji nadawanych w kształceniu ogólnym, zawodowym oraz w szkolnictwie wyższym. Polska Rama Kwalifikacji pozwala na odniesienie polskich kwalifikacji do poziomów Europejskiej Ramy Kwalifikacji (ERK) i poprzez ERK do poziomów kwalifikacji w poszczególnych państwach UE.
Na stronie EQAR można znaleźć rzetelne informacje na temat jakości europejskiego szkolnictwa wyższego oraz zapewniania i doskonalenia tej jakości.
DEQAR – The Database of External Quality Assurance Results
Głównym celem projektu jest zbudowanie bazy danych, która zapewni dostęp do raportów oraz decyzji odnoszących się do instytucji/programów szkolnictwa wyższego poddanych zewnętrznej ocenie/przeglądowi zgodnie ze standardami ESG (European standards and guideline for QA in HE) przez agencje ds. jakości kształcenia zarejestrowane w EQAR.
- Zasady przeliczania ocen wg Przewodnika użytkowników ECTS (s. 39).
Z powodu różnych tradycji kulturowych i akademickich w ramach europejskich systemów edukacyjnych opracowano nie tylko różne krajowe skale ocen, lecz również różne sposoby ich stosowania w tym samym kraju, na różnych kierunkach studiów lub w różnych instytucjach. O ile uwzględnienie tych różnic jest konieczne, o tyle ważne jest również, aby były one przejrzyste w obrębie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego, by właściwie rozumieć i prawidłowo porównywać oceny przyznane w różnych krajach, na różnych kierunkach, czy też w różnych instytucjach. Studenci odbywający studia za granicą mają prawo do sprawiedliwego przeliczania ocen połączonego z procesem przenoszenia osiągnięć (i punktów) z jednej instytucji do drugiej, gdyż dostęp do dalszych studiów oraz stypendia lub inne formy pomocy finansowej mogą być uzależnione od wyników w nauce. Przejrzystość wyników w nauce jest również bardzo ważna dla absolwentów starających się o pracę w kraju lub za granicą.
Aby zapewnić przejrzystość i spójność informacji dotyczących wyników w nauce danego studenta, każda instytucja szkolnictwa wyższego powinna przedstawić – oprócz swojej krajowej/instytucjonalnej skali ocen oraz objaśnień do niej – tabelę statystycznego rozkładu ocen zaliczających (tabelę rozkładu ocen) przyznawanych studentom w ramach danego programu kształcenia lub na danym kierunku studiów wraz z praktycznym opisem stosowania skali ocen w tym programie. Pojęcie tabeli rozkładu ocen po raz pierwszy wprowadzono w 2009 r. w Przewodniku dla użytkowników systemu ECTS. Tabela rozkładu ocen zastąpiła poprzednio stosowaną i już nieużywaną skalę ocen ECTS (A, B, C, D, E). Tabela rozkładu ocen przedstawia sposób stosowania skali ocen w danej instytucji krajowej lub zagranicznej i dotyczy to zarówno systemów opartych na swobodnym dostępie do kształcenia, jak i systemów prowadzących selekcję kandydatów. Tabele te umożliwiają porównanie rozkładu ocen w danej instytucji z rozkładem statystycznym ocen wystawionych w grupie odniesienia w innej instytucji. W tabelach przedstawiono rozkład statystyczny ocen pozytywnych (od najniższej zaliczającej w górę) przyznawanych na danym wydziale (kierunku studiów) w konkretnej instytucji. Wyliczenie rozkładu ocen jest zadaniem, które na UW realizowane jest na szczeblu centralnym.
- Instrukcja dotycząca przeliczania ocen
Na podstawie Zarządzenia nr 8 Rektora UW w sprawie Uniwersyteckiego Systemu Zaliczania Osiągnięć z dnia 18 stycznia 2017 zgodnego ze standardami Europejskiego Systemu Przenoszenia i Akumulowania Osiągnięć – ECTS, oceny uzyskane przez studenta podczas studiów w innej uczelni krajowej lub zagranicznej przelicza się na oceny stosowane na Uniwersytecie Warszawskim zgodnie z zasadami określonymi w Przewodniku dla Użytkowników ECTS (s. 39-41, 80-81) poprzez porównanie rozkładów ocen odpowiedniej grupy odniesienia (kierunku studiów opatrzonym kodem klasyfikacji ISCED).→ Oceny, o których mowa w ust. 1, przelicza się na oceny stosowane na UW na podstawie dokumentów dostarczonych przez studenta, tj. Learning Agreement oraz Transcript of
→ Record, korzystając z tabeli statystycznego rozkładu ocen grupy odniesienia.
→ Tabela rozkładu ocen zastąpiła poprzednio stosowaną i już nieużywaną od 2009 r. skalę ocen ECTS (A, B, C, D, E).
→ Rozkłady ocen na UW wyliczane są centralnie i dostępne w systemie USOS > sprawozdawczość > rozkłady ocen.
→ Jeśli dana uczelnia przystąpiła do systemu EGRACONS (European Grade Conversion System), przeliczenia ocen dokonuje się z wykorzystaniem narzędzia do automatycznego
→ przeliczania ocen.
→ W przypadku braku tabel statystycznych rozkładów ocen w danej uczelni krajowej lub zagranicznej o sposobie przeliczenia ocen rozstrzyga KJD lub osoba przez niego upoważniona
→ na podstawie oficjalnych informacji dotyczących obowiązującej skali ocen, zasad jej stosowania i opisu kultury oceniania w danej uczelni.Konsultacji i wsparcia dotyczącego przeliczania ocen na UW udziela Jolanta Urbanikowa (urbanikowa@uw.edu.pl).
- EGRACONS – European Grade Conversion System W ramach projektu The Egracons project (2012-2015) opracowano przyjazne dla użytkownika web-based narzędzie do konwersji ocen dostępne bezpłatnie dla wszystkich uczelni europejskich i pozaeuropejskich, które zgłoszą akces do systemu oraz dostarczą tabele statystycznego rozkładu ocen wystawianych w danej uczelni. Narzędzie pozwala na przejrzysta i klarowną interpretację osiągnięć uzyskanych w instytucjach międzynarodowych. Aby to zadanie skutecznie realizować w ramach EGRACONS zbierane są tabele statystycznego rozkładu ocen z możliwie największej liczby uczelni.
Polityka językowa dla szkolnictwa wyższego
- ECML – European Centre for Modern Languages, Council of Europe
Polityka językowa w instytucji szkolnictwa wyższego powinna uwzględniać kwestie dotyczące zarówno języka ojczystego, jak i języków obcych. Promowanie wielojęzyczności jest fundamentalnym elementem europejskiej polityki w obszarze szkolnictwa wyższego. Osiąga się to poprzez:
→ uwzględnienie lokalnej specyfiki i potrzeb wszystkich uczestniczących stron,
→ aktywnie promując indywidualną różnojęzyczność i wielojęzyczność instytucjonalną,
→ gwarantując dostęp do narzędzi i środowiska uczenia się języków obcych zlokalizowanych w centrach językowych,
→ zachęcając rodzimych użytkowników innych języków do posługiwania się własnymi językami ojczystymi,
→ wzmacniając świadomość i różnorodność językową i kulturową,
→ ułatwiając i wspierając mobilność studentów i kadry,
→ dbając o uczenie się języków przez całe życie.
Wyłączne posługiwanie się językiem angielskim jako lingua franca zagraża jakości wymiany kulturalnej i akademickiej.
- CERCLES – European Confederation of Language Centres in Higher Education
-
- Zalecenia ELC (European Language Council) dotyczące formułowania polityki językowej w szkole wyższej
Zachęca się szkoły wyższe, aby, uwzględniając swój kontekst społeczny, misję, wizję oraz strategię, sformułowały cele główne i szczegółową politykę językową (Higher Education Language Policy – HELP), która wesprze realizację strategii umiędzynarodowienia uczelni. W tym działaniu należy określić istniejące potrzeby, środki, jakie są już wykorzystywane, jak również środki i mechanizmy, które należy wdrożyć, aby polityka była realizowana. Poniższe zalecenia (ich pełna wersja) powinny pomóc władzom uczelni w realizacji tego zadania.Na wstępie procesu formułowania polityki językowej w szkole wyższej należy określić status oraz zakres wykorzystania języków w danej instytucji szkolnictwa wyższego, kierując się odpowiedziami na następujące pytania:
♦ Jaki/Jakie jest/są język/i oficjalne szkoły wyższej?
♦ Jaki/Jakie jest/są język/i komunikacji na poziomie centralnym, wydziałowym, grup badawczych, administracji itp.?
♦ Kim są interesariusze/grupy docelowe i jakie języki są używane do komunikacji z tymi podmiotami?
♦ W odniesieniu do studentów/doktorantów należy uwzględnić następujące powiązane z powyższymi kwestie:
→ biorąc pod uwagę programy kształcenia oraz aktualny lub docelowy poziom umiędzynarodowienia uczelni, jaką biegłością językową powinni legitymować się studenci/doktoranci?
→ biorąc pod uwagę programy kształcenia oraz aktualny lub docelowy poziom umiędzynarodowienia uczelni jakie są oczekiwania względem biegłości językowej absolwentów?
→ biorąc pod uwagę profil szkoły wyższej, jej strategię w zakresie kształcenia, jakie elementy językowe powinny być uwzględnione na kierunkach językowych i niejęzykowych. Studenci, doktoranci będą, być może, potrzebowali wsparcia w zakresie wszystkich czterech obszarów kompetencji językowych (receptywnych i produktywnych, ustnych i pisemnych) oraz, być może, będą potrzebowali szczególnej pomocy w zakresie czytania i pisania o profilu akademickim zarówno w języku ojczystym, jak i językach obcych.Warte rozważenia jest wprowadzenie narzędzi walidacji efektów formalnego i poza formalnego uczenia się języka wykładowego.
- Ponadto w szkole wyższej należy rozważyć potrzebę wprowadzenia:
– kursów języków obcych w zakresie administracji i komunikacji dla kadry akademickiej i nieakademickiej,
– kursów języka/ów dla celów wykładowych dla nauczycieli akademickich,
– kursów repetytoryjnych i odświeżających,
– usług tłumaczeniowych.
Projekt INTLUNI (International University) – rekomendacje
- Zalecenia sformułowane dla uczelni w ramach projektu INTLUNI dotyczących jakości kształcenia w środowisku wielokulturowym i wielojęzycznym
→ przyjęcie zasad INTLUNI dotyczących jakości kształcenia (nauczania i uczenia się) w środowisku wielokulturowym i wielojęzycznym oraz zapewnienie włączającej przestrzeni do nauki dla wszystkich studentów/doktorantów;
→ zapewnienie odpowiedniego wsparcia dla nauczycieli akademickich tak, by mogli uwzględniać te zasady w procesie kształcenia, dla kadry administracyjnej, by mogła efektywnie kontaktować się ze studentami/doktorantami oraz dla studentów/doktorantów, aby mogli rozwijać swoją tożsamość kulturową i kompetencje międzykulturowe oraz rozszerzać bazę wiedzy w środowisku wielokulturowym i wielojęzycznym, a w szczególności;
→ opracowanie włączającej i wspierającej polityki językowej i kulturowej, w której należy określić role języka/ów wykładowego/owych lub wybranego lingua franca w odniesieniu do języka/ów ojczystego/wych oraz innych języków i kultur;
→ zagwarantowanie i monitorowanie wdrożenia takiej polityki zapewniającej studentom, nauczycielom akademickim oraz kadrze administracyjnej odpowiednich kompetencji językowych w zakresie komunikacji akademickiej;
→ integrowanie studentów/doktorantów krajowych poprzez zapewnienie wszystkim dostępu do kultury włączającej;
→ tworzenie środków i mechanizmów zarządzania różnorodnością oraz niwelowania barier tak, by wszyscy członkowie społeczności akademickiej mogli rozwijać świadomość efektów wynikających z różnorodności kulturowej w wielokulturowych i wielojęzycznych środowiskach kształcenia i mogli opanowywać wielokulturowe efekty uczenia się;
→ rozwijanie umiędzynarodowionych programów kształcenia tam, gdzie jest to właściwe, uwzględniających umiędzynarodowione efekty uczenia się;
zapewnienie dostępu do programów doskonalenia zawodowego i szkoleń dla nauczycieli, które umożliwią kadrze akademickiej rozwijania biegłości językowej oraz doskonalenie wiedzy zawodowej i metodycznej, umiejętności i kompetencji społecznych i tym samym wpływać na poprawę i doskonalenie ich jakości kształcenia, jak również doskonalenie efektów uczenia się studentów;
→ zagwarantowanie stosowania odpowiednich testów językowych oraz procedur przesiewowych w procesie doboru zarówno studentów, jak i kadry.
CEFR – Common European Framework of Reference for Languages: teaching, learning and assessment – ESOKJ
ESOKJ – Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, oferuje wspólną dla całej Europy podstawę opracowania planów nauczania, zaleceń programowych, egzaminów, podręczników itp. W wyczerpujący sposób opisuje wiedzę, umiejętności i sprawności potrzebne do osiągnięcia biegłości w posługiwaniu się językiem, a także kontekst kulturowy, w którym osadzony jest każdy język. Istotną jego częścią jest określenie poziomów biegłości językowej, pozwalające ocenić postęp w opanowaniu danego języka – na każdym etapie uczenia się przez całe życie. ESOKJ jest podstawą treści i form kształcenia językowego oraz certyfikacji biegłości językowej na UW (patrz USNJO – Uniwersytecki System Nauczania Języków Obcych), stanowiąc w ten sposób główny wyznacznik uniwersyteckiej polityki językowej.
- EMI – English Medium Instruction odnosi się do użycia języka angielskiego w nauczaniu przedmiotów akademickich (poza samym językiem angielskim) w krajach, w których językiem większości nie jest język angielski. Obecnie obserwuje się dynamiczny wzrost EMI jako modelu kształcenia w uniwersytetach, szkołach średnich i podstawowych. Implikacje tego wzrostu nie są jednak dostatecznie zbadane. EMI – nauczanie poprzez medium języka angielskiego – jest wdrażane wskutek polityki językowej narzucanej odgórnie, często bez należytej uwagi dla konsekwencji takich zabiegów, które na pewno mają wpływ na miliony osób uczących się, treści nauczania, sposób i formy nauczania, jakość edukacji, brak równości w dostępie do kształcenia, elastyczność i hybrydowość językową języków ojczystych, a także na zestaw kompetencji (w tym kompetencji metodycznych), jakimi musi się legitymować nauczyciel.
- CLIL – Content and Language Integrated Learning dotyczy zintegrowanego kształcenia przedmiotowo-językowego, opartego na jednoczesnym przekazywaniu treści z dziedziny nauczanych przedmiotów i elementów języka obcego. Metoda CLIL jest rekomendowana przez Komisję Europejską na rzecz promowania nauki języków obcych i różnorodności językowej. Istotne cechy tej metody to: systematyczna praca w grupie, dobór ćwiczeń uwzględniających różne typy inteligencji uczniów, nauka poprzez różne kanały sensoryczne, stosowanie źródeł i materiałów odpowiednich do prowadzenia nauczania zintegrowanego, słownictwo przydatne na lekcji CLIL, użycie języka obcego i rodzimego w nauczaniu zintegrowanym. Podczas zajęć stosuje się różne formy: nauczanie w grupie, praca w grupach roboczych, warsztaty i prezentacje video, muzyki i obrazów. Zajęcia mają przede wszystkim charakter ćwiczeniowy, warsztatowy, co pozwala na praktyczne wykorzystywanie wiedzy teoretycznej. Uczeń skoncentrowany jest na pozyskiwaniu merytorycznych informacji przy wykorzystaniu umiejętności językowych.
CLIL w szkolnictwie wyższym: https://journals.openedition.org/asp/3290?lang=en